SADRİ ERTEM

(1898-1943)

Çocukluk ve gençliği Üsküdar’da geçmiş romancı; siyaset adamı.

İstanbul’da doğdu (1898). Asıl adı Sadrettin’dir. Jandarma binbaşısı İbrahim Ethem Bey ile Nadire Hanım’ın oğludur. Çocukluğu, babasının görevi dolayısıyla Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde geçti. Altı yaşındayken babasından hat dersleri aldı. Ermenek’te başladığı eğitimini Üsküdar Ravza-i Terakki Mektebi’nde sürdürdü. Toptaşı Askerî Rüştiyesi ve Üsküdar Sultânîsi’ni bitirdi (1914). Yüksek öğrenimini Dârülfünun Edebiyat Fakültesi Felsefe Şubesi’nde tamamladı (1920). Tercüman-ı Hakikat ve Tanin gazetelerinde çalıştı; yedek subay olarak Birinci Dünya Savaşı’na katıldı.

Millî Mücadele sırasında Ankara’ya geçerek Hâkimiyet-i Milliye ve Yeni Gün gazetelerinde çalıştı. Bu arada Ankara Sultânîsi (1920), İstanbul Kuleli Askerî Lisesi (1924), İmam-Hatip Lisesi’nde (1925) öğretmenlik yaptı. Son Telgraf gazetesinde başyazarlık yaparken (1924-1925) halkı isyana teşvik suçundan İstiklâl Mahkemesi’nce yargılanıp beraat eti.

1928-1939 arasında İstanbul ve Ankara’daki çeşitli liselerde ve Gazi Terbiye Enstitüsü’nde öğretmenlik yaptı. Matbuat Umum Müdürlüğü’nde çalıştı, Ankara Polis Enstitüsü’nde millî propaganda ve millî ideoloji dersleri okuttu (1937-1941). 1939’da Kütahya milletvekili seçildi. Kalp krizi sonucu öldü; Cebeci Mezarlığı’nda toprağa verildi. Çalıştığı gazetelerde siyasî ve toplumsal içerikli yazıları dışında ilki 1919’da Genç Yolcular’da olmak üzere Güneş, Resimli Ay, Servet-i Fünûn, Yedigün, Varlık, Resimli Gazete, Son Dakika, Vakit (Kurun) gibi dergi ve gazetelerde hikâyeler ve incelemeler yayımladı; Çıkrıklar Durunca adlı romanı tefrika edildi. Hikâye ve romanlarında insanlar arasındaki çıkarcı ilişkiler; köylümütegallibe, yabancı sermaye, yerli halk, işçi-patron çatışması gibi temaları edebî olmaktan çok propaganda düzeyinde kalarak ele aldı. Eserlerinde gazetecilikten gelen savruk anlatım, insan ve olay ilişkilerini işlemedeki yüzeysellik hemen fark edilmektedir. Buna karşılık gerçekçi tutumu roman ve hikâyelerini bu yoldaki ilk örnekler arasına sokmuştur. Silindir Şapka Giyen Köylü (1933), Korku (1934) gibi hikâye kitapları, Bir Varmış Bir Yokmuş (1933), Düşkünler (1935) gibi romanları belli başlı eserlerindendir.