MEHMET BESİM DARKOT

(1903-1990)

Üsküdarlı coğrafya bilgini. Üsküdar çarşı içinde, Uncular sokağında dünyaya geldi (17 Şubat 1903). Babası, Enderun’da yetiştikten sonra II. Abdülhamid tarafından Şehzade Abdülkadir Efendi’nin lalalığına yükseltilen Mehmed Âsaf Bey, annesi Tevhide Safiye Hanım’dır. İlk çocukluk yılları, senenin büyük kısmında Çamlıca’daki bağda, kışın ise Üsküdar’ın ayrı semtlerinde geçti. 1911’de aile ilk defa bir kışı Çamlıca’da geçirdi. O sene Bulgurlu’daki mahalle mektebinde öğrenime başladı. Mahalle mektebinden sonra İhsaniye’deki Mir’ât-ı Feyz’e kaydı yapıldı. Aile Kadıköy’e yerleşince (1914) Mekteb-i Terakki ve Kadıköy Sultânîsi’ne devam etti; oradan, bir an önce hayata atılabilmek için İstanbul Erkek Muallim Mektebi’ne geçti. Mezun olup (1923) Tatbikat Okulu’nda hocalığa başladı. 1925-1928 arasında İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölümü’nde yüksek öğrenimini tamamladı. Öğrenci olarak Avrupa’ya gönderilmeye hak kazandı. 1928-1932 arasında, Fransa’nın Strasbourg Üniversitesi’nde eğitimine devam etti. Tahsilinin son yılında Cezayir’e giderek orada araştırmalar yaptı. Cezayir Yüksek Ovaları adlı tez çalışması ile yüksek etüt diploması aldı. 1932’de İstanbul’a dönüp Dârülfünun’da göreve başladı. 1933 yılında Kurak Memleketler Morfolojisi adlı tezle doktor unvanını kazandı ve müderris muavinliğine atandı. Bu yıllarda Haydarpaşa Lisesi’nde de dersler verdi. Dârülfünun lağvedilip yerini üniversiteye bırakınca Türkiye ve ülkeler coğrafyası doçentliğine tayin edildi. 1940 yılında profesörlüğe yükseltildi. 1941-1946 yılları arasında İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu’nun müdürlüğünü yaptı. İbrahim Hakkı Akyol, Ali Tanoğlu ve Ahmet Ardel adlı arkadaşlarıyla birlikte Coğrafya Enstitüsü’nün ikinci kuşak bilim adamları arasına girdi. Yaptıkları başarılı çalışmalarla Türk coğrafya bilimine büyük katkılarda bulunmuşlardır. Darkot, bu yıllarda birkaç kez de Coğrafya Enstitüsü müdürlüğü yapmıştır. 1956’da ordinaryüs profesörlüğe yükseldi. 1973’te yaş haddinden emekliye ayrıldı. Çalışmalarını ve Türkiye seyahatlerini sürdürdü. 1 Nisan 1990’da İstanbul’da vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi. 1941 Haziranında yapılan Coğrafya Kongresi’nde Türkiye’nin coğrafî bölge ayırımı onun teklif ettiği rapora uygun olarak kabul edilmiştir. Hayatının sonuna kadar en çok zaman ayırdığı konulardan biri de Türkiye şehirlerinin tarihî coğrafyası olmuştur. İlk Mekteplerde Coğrafya Muallim Kitabı, Coğrafî Araştırmalar, Kartoğrafya Dersleri, Ekonomik Coğrafya, Avrupa Coğrafyası, Türkiye İktisadî Coğrafyası, Türkiye Duvar Haritası eserlerinden bazılarıdır. İstanbul Üniversitesi’nin ilmî dergilerinde pek çok makalesi ve İslâm Ansiklopedisi’nde de birçok maddesi yayımlanmıştır.