KAPTAN-I DERYA SİNAN PAŞA

(-1553)

Üsküdar Mihrimah Sultan Camii haziresinde medfun kaptanıderya. Hırvat kökenli olup Kanûnî Sultan Süleyman’ın damadı Rüstem Paşa’nın kardeşidir. 

Enderun'dan yetişmiş ve 957 (1550)'de kaptan-ı derya olmuş ve bu görevde takriben 4 sene kalmıştır. Trablusgarb (Libya) bunun zamanında feth edilmiştir. Peçevî, tarihinde "dert dinlemeyen gazaplı bir hakim idi. Soğuk yüzlü, büyüklük taslayan bir adamdı" dediği halde bir İspanyol yazarı "dev yapılı, cidden yakışıklı ve pek yiğit bir adamdı ve o denli de iyi bir insandı" demektedir. Bu İspanyol yazara göre Sinan Paşa, 1553 tarihinde Sultanahmet Meydanı'nda yaptırdığı büyük ve muhteşem konakta 15 Muharrem 961 (21 Aralık 1553)'te vefat etmiştir. Büyük bir merasimle, -Beşiktaş İskelesi civarında yaptırmakta olduğu kendi camii tamamlanmadığı için- Mihrimah Sultan Camii hazîresine gömülmüştür. İki kızı ve bir oğlu bulunduğu halde büyük serveti, hayatta iken vasi tayin ettiği Mihrimah Sultan'a intikal etmiştir. Sinan Paşa'nın Beşiktaş'taki camiinden başka, Guraba Hastahanesi civarında, eski Lütfi Paşa Mahallesi'nde, Yenibahçe tabir olunan mahalde, 1915 tarihinde yanarak yok olan ve Kaptan Paşa ismiyle bilinen bir mescidi daha vardı.

Üsküdar Mihrimah Sultan Camii Mihrabı Önündeki Kabri

chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.uskudar.bel.tr/userfiles/files/MNA_Uskudarli_Meshurlar.pdf

https://www.uskudar.bel.tr/tr/main/erehber/turbeler/13/kaptan-i-derya-sinan-pasa-turbesi/1179

ÜSKÜDAR AMERİKAN LİSESİ

Adres:Selami Ali Mahalesi, Vakıf Sokağı, No:1

KURULUŞ TARİHİ:1876

TARİHÇESİ VE OKULA VERİLEN İSİMLER:

1876 – Bardezag (Bahçecik) Woman’s  Board Of Missions

1885 – Adapazarı Armenian Girls High School

1921 – Üsküdar Amerikan İnas Mektebi

1926 – Üsküdar Amerikan Kız Lisesi

1990 – Üsküdar Amerikan Lisesi

Uzun yıllar boyunca bir kız okulu olarak faaliyetlerini sürdüren Amerikan Lisesinin geçmişine gittiğimizde karşımıza aslında iki okul çıkar. Bu okullardan ilki 1810 yılında kurulan Amerikan Board Teşkilatına bağlı olarak tesis edilen Kadın Misyonerler Birliği tarafından 1871’de, İstanbul’un Gedikpaşa semtinde ve de Constantinepole Home ismiyle açılmıştır. 1873 yılında öğrenci sayısının artması nedeniyle Üsküdar’da bir konağa taşınır. Öğrenci sayısı yine artış gösterince Selamsız’da yeni bir binanın inşasına başlanır ve 1876’da tamamlanan bu binaya Bowker Hall ismi verilir. 1883’te tamamlanıp bir koridorla diğer binaya bağlanan bu yapıya ise Barto Hall ismi verilmiştir. Günümüzde bu isimleri taşıyan binalar yine bir koridorla birbirine bağlanmış durumdadır. 1890 yılında American College For Girls At Constantinople (İstanbul Amerikan Kız Koleji) ismini almış, 1908’de de bağımsız bir kurum olarak tescil edilmiştir. 1905 yılında yaşanan yangınla okulun ana binasının yanması sebebiyle Arnavutköy’de oldukça geniş bir arsa satın alınmıştır. Binaların inşasına 1908 yılında başlanmıştır. 1910’da, kolejin tüm sınıflarını Arnavutköy’e taşımak için padişahtan irade alınmış ve dört binanın inşası tamamlandıktan sonra 3 Haziran 1914’te, Arnavutköy’deki okulun resmi açılışı gerçekleştirilmiştir. Böylece bu okulun Üsküdar devri de tamamen kapanmıştır. Bundan böyle Arnavutköy Amerikan Kız Koleji ismiyle anılacak olan okul, 1971’de, binasını Boğaziçi Üniversitsine devreden Robert Koleji ile birleşecek ve karma eğitime geçilecektir.

İkinci ve günümüzde Amerikan Lisesi adını taşıyan okul ise diğer okulun Gedikpaşa’dan Üsküdar’a taşındığı yıl olan 18732te ve Kocaeli sınırları içinde kalan Berdezag’da (Bahçecik), Woman’s Board of Missions ismiyle kurulmuştur. Resmi açılışı ise 1876’da gerçekleşmiştir. Okul 1885 yılında Adapazarı’na taşınmış, burada yoluna Armenian Girls High School ismiyle devam etmiştir. Binaları 1. Dünya Savaşı yıllarında askeri hastaneye dönüştürülen okul 1915’te geçici olarak kapatılmıştır. 1918 yılında savaşın bitmesi ile okulu yeniden açan Mary Kinney okul için yeni bir arayışa girmiştir.

Amerikan Kız Koleji’nin Arnavutköy’e taşınmasından sonra Üsküdar’daki binaları da 1. Dünya Savaşı yıllarında ordu tarafından kullanılmış, savaş sonunda da boşaltılmıştır. Mary Kinney, eski okul yönetimi ile anlaşarak bu binaların kendi okuluna tahsisini sağlamış, binaların onarımı ve eğitime hazır hale gelebilmesi için çaba harcamıştır. Bu çaba ile okul, Adapazar’ından Üsküdar’a taşınır. 21 Eylül 1921’de açılışı gerçekleştirilen okulun adı da Amerikan İnas Mektebi olur.

Cumhuriyet dönemi ile bu okul için de yeni bir sayfa açılmış, 1926’da adı Amerikan Kız Lisesi olur. Türk Dili dersleri de müfredata girmiş, Türk ve Müslüman öğrencilerin sayısı da artmaya başlamıştır. Adı lise olsa da öğrenim ilkokuldan başlayarak on bir senelik bir dönemi kapsamaktadır.

1997’de sekiz yıllık kesintisiz eğitime geçilmesiyle birlikte ortaokul kısmı kapatılmıştır.

Huntington Hall, Bowker Hall, Barton Hall, Martin Hall, Mogan Hall, Emir Konak, round House gibi, çoğu okula emeği geçenlerin ismini taşıyan binalarının bir kısmı, aslına uygun olarak yenilenenlerden oluşur. Ayrıca avlu duvarına bitişik eski bir su haznesi bulunur. Bir toplantı salonu olarak tanzim edilen bu yapı, Ekmekçibaşı Sokağı üzerinden görülebilmektedir. Bazı eski eşya ve objelerini de korumayı başarmış olan ve de bunları müze havasındaki koridorlarında sergileyen okulun binlerce kitaptan oluşan kütüphanesi ise en değerli bölümlerinden biri durumundadır. 1931-1961 yılları arasında resim öğretmeni ve yazar olarak çalışan Dorothy Blatter, Çalıdere Cottage'ı 1950 yılının sonbaharında yaptırdı ve tam 21 Aralık 1950’de “zaman kapsülü” nü binanın köşe taşlarından birinin ardına sakladı. Evin yapıldığı alan günümüzde de Üsküdar Amerikan Lisesi kampüsü içindedir.

ÖĞRENCİLERİNDEN BAZILARI:

• Gülistan İsmet
• Nükhet Kardam
• Halide Edip Adıvar
• Nilüfer Edip
• Nigar Edip
• Belkıs Edip
• Semiha Malatyalıoğlu
• Esin Hoyi
• Marie Paris Pişmiş
• Gülderen Somar
• Sevim Tekeli
• Bilge Zapçı
• Gülbün (Ünver) Mesara
• Göksel Kalycıoğlu
• Fatma Nur Serter
• Binnaz Toprak
• Birgen Keşoğlu
• Melek Sina Baydur
• Fatma Serpil Alpman
• Ayşe Sezgin
• Ayseli Usluata
• Sevim Toluner
• Canan Karatay
• Jale Parla
• Sezen Zeytinoğlu
• Müşfika Gül Akdeniz
• İştar Gözaydın
• Serpil Akdoğan Ural
• Ayfer Gürdal Ünal
• Gülsevin Okçuoğlu
• Sara Şahinkanat
• Tülin Kulluk Kozikoğlu
• Sema Kut
• Sabahat Kaymakçalan
• Mekşufe Ekeman
• Tülay German
• Uğur Adora
• Seçkin Selvi
• Nesrin Çiğiltepe Akbay
• Ayşegül Yüksel
• Fatmma Torun Reid
• Nilüfer Çile
• Ayşegül Dora
• Gülsün Erbil
• İpek Çalışlar
• Eti Varon
• Ayşe Ünel Sezerman
• Hikmet Körmükçü
• Ayşegül Domaniç Yelçe
• Gülşat Aygen
• Sibel Özbudun
• Ekin Nayır
• Nilgün Cerrahoğlu
• Mahinur Ergun
• Can Aral Moralı
• Zeynep Arabacıoğlu Özbilen
• Dilara Akay
• Çiğdem Tunç
• Canan Ergüder
• Nil Kural

ÖĞRETMENLERİNDEN BAZILARI:

• Semiha Malatyalıoğlu
• Esin Hoyi
• Mustafa Muhsin Teker
• Güzin Teker
• Mebrure Gönenç
• Kazım Sevinç
• İsmail Hami Danişmend
• Ahmet Hamdi Tanpınar
• Dorothy Blatter
• Ahmet Refik Sevengil
• Laika Karabey
• Nezahat Somar
• Perizat Banguoğlu
• Ülker Banguoğlu Bilgin
• Saadet (Ulçugür )Timur
• Feliha Oksal
• Sabiha Altınkalem
• Melahat Güllüoğlu
• Zaruhi Kavalcıyan
• Piraye Tüzüner
• Hilal Ülman
• Seniye Pakalın
• Vedia Ketenoğlu
• Mary Olmstead
• Tomur Atagök
• Bergün Kardeş
• Nuriye Erben
• Azade Taydemir
• Hidayet Atakol
• Dilek Işıksel
• Turgut Sunalp
•  

Yılmaz, Sinan. Üsküdar’ın Tarihi Okulları.İstanbul: Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, 2022.