KAPTAN PAŞA CAMİİ

Adres: Aziz Mahmut Hüdayi, Kaptanpaşa Sokağı No:9, 34672 Üsküdar/İstanbul

KAPTAN PAŞA CAMİİ (İlki XV.yy ikinci yapılış 1727) Cami, Aziz Mahmud Hüdâyî mahallesinde Kaptan Paşa sokağı ile Aziz Mahmut Efendi Sokağı arasında Üsküdar ve Boğaziçi’ne bakan hâkim bir yerde kademeli setler üzerindedir. Taş bir merdivenle üst avluya çıkılmakta, Kaptan Paşa sokağına açılan ayrı bir avlu kapısı da bulunmaktadır. Caminin yerinde, 905 (1499-1500) tarihinde vefat eden, Hamza Fakih namında bir zatın, yaptırmış olduğu mescit bulunuyordu. Hamza Fakih’in mezar şâhidesi, caminin kıble tarafındadır. Üzerinde dört satır halinde; “Sâhibü’l-hayrât / merhum Hamza Fakih / hazretlerinin Ruh-ı / şerifine elFâtiha.” yazılıdır. İlk mescit, yapılışından yaklaşık 240 sene sonra, 1140 (1727- 28) tarihinde, Sadrazam Nevşehirli Damad İbrâhim Paşa’nın damadı, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın da torunu olan Kaptan-ı Derya Kaymak Mustafa Paşa tarafından şimdiki şekliyle yeniden yaptırılmıştır. Fakat bunu belirten kitâbe, mevcut değildir. Paşa, Kuleli Camii’ninde bânisidir. Caminin önünde, ahşap son cemaat yeri bulunmaktadır. Planı kare şeklinde olan cami tek kubbelidir. Cami küfeki taşından yapılmış olup alt üst pencerelerden ışık alır. Kasnağında 16 penceresi bulunan ve üzeri kurşun kaplı kubbe, sekiz yüzlü bir kasnağa oturmaktadır. Kasnak, mâbedin dört köşesinden yarım kubbelerle desteklenmiştir. Mermer minberi zarif ve güzeldir. Yan korkulukları şebekelidir. Sağ taraftaki minaresi tamamen kesme taştan yapılmış olup tek şerefelidir. Cami, 1308 (1890) yılında yanmış ve aynı tarihte, Helvacı kızı Şerife Nefise Hanım tarafından tamir ettirilmiştir. Bunu belirten 16 satırlık tarih kitâbesi, caminin mermer kemerli cümle kapısı üzerindedir. Kitâbenin meali şu şekildedir: “Bu mâbedin ilk hayır sahibi bânisi, zamanın kutbu Hamza Fakih olup, velâkin sonra Kaymak Mustafa Paşa gelip tarzı üzerine mükemmel ihya etti. Bir yangın âfetinde aşık gönlü gibi yanıp harab olmuştu. Akabinde Cenab-ı Zül Celâl tekrar imarını Nefîse Han›ma ilka etti. O da kemal-i şefkatinden yaptırmaya himmet eyledi. Derhal hulus-i kalb ile tamir etti. Hüdâ nâil ede her birini ecrine kanmaya, ebediyyen dergâh-› pâkinde k›la makbûl 1308, 1309.” Camiin üçüncü bânisi olan Şerife Nefîse Hanım’ın kabri, caminin sağ tarafındaki hazîrede, cami avlusuna bakan kısımdadır. Mezar taşında,1309 (1891-92) tarihi yazılıdır Çeşmesi. Caminin hemen yanında Kaptan Paşa sokağı ile Kaptan Paşa Camii sokağının birleştiği köşededir. Mermer kaplı çeşmenin kemerinin üzerinde şair Nedim’in hazırladığı 1142 (1729-30) tarihli yirmi dört mısralı kitâbe bulunmaktadır. Son yıllarda tamir gördüğü bellidir.

Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul 2'nci Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan restorasyon çalışmalarının ardından  02 Haziran, 2017 tarihinde yeniden ibadete açıldı. 300 kişilik kapasiteye sahip caminin restorasyon çalışmaları 18 ay sürdü.

https://www.uskudar.bel.tr/tr/main/erehber/camiler/8/kaptan-pasa-camii/231

Yılmaz, Sinan. Altın Şehir Üsküdar.İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2017.