HATİCE SULTAN

(-1743)

Hatice Sultan; IV. Mehmed'in ve Emetullah Rabia Gülnuş Sultan'ın kızıdır. Doğum tarihinde bir netlik yoktur, yaygın olarak 1658 ve 1662 tarihleri zikredilmektedir. Kabri Yenicâmii türbesindedir.

Hatice Sultan, yaklaşık 80 yıllık uzun bir ömür, görkemli bir hayat sürdü. Gerek İstanbul’da gerekse taşrada yaşadığı yerlerde varlığını hissettirdi. Çok zengin ve varlıklıydı. İstanbul’da edindiği mülkler ve vakıflarla şehrin iktisadî hayatına canlılık kazandırdı.

Fırınları, mezbahası, kasap dükkânlarıyla halkın iaşesini sağlarken, tesis veya tamir ettirdiği saray, mektep, cami, hamam, çeşme, sebil gibi yapılarla şehrin imarına katkıda bulundu. Ömrünün son yıllarını hayır işleriyle geçirdi. Sahip olduğu mülklerinin gelirlerini genellikle saraylarının bulunduğu mahallelerdeki muhtaç kişilere dağıtırdı. Hayli yaşlanmış olarak 9 Mayıs 1743’te dünyadan ayrıldı.

Hatice Sultan, farklı zamanlarda eklettiği binalarla Yavedud Mahallesi’ni kendine yetebilecek bir mahalleye dönüştürdü. 1711’de yaptırdığı sıbyan mektebi, çeşme ve sebil, mektebin altındaki 6 dükkân ve 1719’da Ayvansaray’daki Yavedud İskelesi’nde harap bir haldeyken tamir ettirdiği Tırpancı Mescidi (Yavedud Camii) mahallenin çehresini değiştirdi.

PAŞAKAPISI MESLEKİ EĞİTİM MERKEZİ

Adres:Salacak Mahallesi, Paşakapısı Sokağı, No: 4

KURULUŞ TARİHİ:1764 (?)

TARİHÇESİ VE OKULA VERİLEN İSİMLER:

1764 – Hatice Sultan (Fıstıklı) Mektebi

1914 – Mal Hatun İnas Numune Mektebi

1926 – Üsküdar 20. İlkmektep

1947 – Paşakapısı İlkokulu

1995 – Paşakapısı İlköğretim Okulu

2009 – Paşakapısı Mesleki Eğitim Merkezi

Üsküdar’ın en güzel camilerinden biri olan Ayazma Camii’nin de banisi olan III. Mustafa’nın İhsaniye semtinin sınır noktasına inşa ettirdiği yapılardan biri de mekteptir. III. Mustafa, hemen yanındaki çeşme ve namazgâhla beraber bu mektebi çok sevdiği halası Hatice Sultan adına yaptırmıştır. IV. Mehmet’in kızı, II. Mustafa ile III. Ahmet’in ablası olan Hatice Sultan adını taşıyan mektebin inşasından 20 sene kadar önce vefat etmiş, Yeni Camii Türbesi’nin haziresine defnedilmiştir. Eyüp’te yaptırdığı camiden dolayı, bu şehri tanıyıp sevenler tarafından da ismi bilinen bir hanımdır.

Paşakapısı Mesleki Eğitim Merkezine dönüşecek olan okulun macerası işte Hatice Sultan adına yaptırılan bu mekteple başlar. Yapılış tarihi, Mehmet Nermi Haskan’ın belirttiğine göre yanındaki çeşmenin kitabesinden yola çıkılarak 1178 (1764-65) dir. Etrafı fıstık çamları ile çevrili olduğundan daha çok Fıstıklı Mektebi ismiyle de anılmıştır. Daha önce Hatice Sultan ismiyle anılıp 1914’te Mal Hatun İnas Numune Mektebi ismini alan okulun, I. Dünya Savaşı’ndan sonraki süreçte, komşu okul olan Üsküdar İdadisine bir süre ev sahipliği yaptığı bilinmektedir. 1918’de, işgalci durumundaki İngiliz askerlerinin çıkardığı yangında, çevredeki pek çok bina ile beraber Üsküdar İdadisinin ahşap binası da tamamen yanmış, idadinin az sayıdaki öğrencisi de bu binaya sığınmıştır. 1926 yılında 20. İlkmektep ismini alan, 1927 yılında da Vakıflar İdaresinden Milli Eğitim Bakanlığı’na devredilen okul, belirlenemeyen bir tarihte, yıllarca Üsküdar Adliyesi olarak hizmet veren binanın olduğu yere taşınmıştır. Ratip Tahir Burak hatıralarında bir önceki okulun yerini tam olarak işaret eder. En erken 1947, en geç 1951 yılında Paşakapısı adını alan ilkokul, 1964 senesinde şu anki yeri ve binasına geçmiştir. 1995 yılında ilköğretim olan okul 10.02.2009 tarihli resmi onay ile açılmıştır. Paşakapısı Mesleki Eğitim Merkezi adıyla eğitim öğretim faaliyetlerine başlamıştır.  

ÖĞRENCİLERİNDEN BAZILARI:

• Mustafa Safi
• Bandırmalızâde Ahmet Münib Efendi
• HÜSEYİN Zekai Paşa
• Ahmet Hulusi Bey
• Celâl Muhtar Özden
• Akil Muhtar Özden
• Ali Haydar Yücebaş
• Yusuf Dağseven
• Hasan Hikmet Demirbağ
• Mukbile Akdeniz
• Atilla Sarıkayalı
• Deniz Tezel
• Edibe Sözen
• Afet Gökceviz

ÖĞRETMENLERİNDEN BAZILARI:

• Ispartalı Hafız Sabri Efendi
• Hüseyin Tevfik Efendi
• Fasih Efendi
• Mustafa Efendi
• İsmail Efendi
• Zeliha Hanım
• Sabiha Görkey
• Ömer Vasfi Olgunsoy

Yılmaz, Sinan. Üsküdar’ın Tarihi Okulları.İstanbul: Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, 2022.