BURHAN FELEK

 (1889-1982)

Adı Üsküdar’la beraber anılan ünlü gazeteci, yazar, spor adamı. Tam adı Mehmet Burhanettin’dir. Babası Şûrâyı Devlet üyelerinden Ziyaeddin Bey’dir. Üsküdar’da İhsa niye mahallesinde doğdu (1889). Ailesi yedi göbek Üsküdarlı’dır. Üsküdar Ravza-i Terakki Rüştiyesi ve Mülkiye İdâdîsi’ni, İstanbul Hukuk Mektebi’ni bitirdi (1911). Evkaf inşaat başkâtipliği, Ticaret Vekâleti hukuk müşavir muavinliği, İstanbul iaşe müdürlüğü gibi görevlerde bulundu. Çeşitli okullarda Fransızca ve Türkçe İstanbul Gazetecilik Enstitüsü’nde yazı nevileri hocalığı yaptı. Hukuk Mektebi’nde okurken Üsküdar’daki arkadaşlarıyla Anadolu Spor Kulübü’nü kurdu (1907) ve 1920’li yıllara kadar, İstanbul liglerinde, ön sıralardaki yerini hep koruyan kulübün futbolcusu da oldu. Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın kurucuları arasında yer aldı (1923). Millî Spor Teşkilatı’nı (1924) ve Balkan Oyunları’nı kurdu (1930). Atletizm Federasyonu Başkanlığı (1922-1935) ve Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi başkanlığı (1962-82) spor alanındaki diğer etkinliklerdendir. Öğrenciyken spor muhabirliği ile başladığı gazeteciliği (1909) Donanma ve İdman dergilerindeki yazılarıyla sürdürdü. 1918’de Tasvîr-i Efkar’a spor ve foto muhabiri olarak girdi. Fıkra, sohbet tarzındaki yazarlığını Tevhîd-i Efkar, Vakit, Vatan, Yeni Ses, Milliyet ve Tan’dan sonra Cumhuriyet (1940-1969) ile tekrar Milliyet (1969-1982) gazetelerinde sürdürdü. Kahkaha, Akbaba ve Tef gibi dergilerde mizahî hikâye ve yazılar yazdı. 1946-1950 ve 1959-1982 yılları arasında Gazeteciler Cemiyeti başkanlığı yaptı. Cemiyet’in 1976’daki kongresinde kendisine “şeyhü’l-muharririn” unvanı verildi. Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) tarafından basın şeref listesine alındı. Ölümünden sonra Fransa hükûmeti tarafından Légion d’honneur nişanı verildi. Yazarın sağlığında yayımlanan eserleri: Hint Masalları (gezi yazıları, 1943), Felek (birinci kitap 1947), Felek(ikinci kitap 1948), Vatandaş Ahmet Efendi (mizahî hikâye 1957), Eski İstanbul Hikâyeleri (1971), Yaşadığımız Günler (1974), Nasreddin Hoca Fıkraları’dır (1982). Ölümünden sonra yazıları derlendi, eski kitapları yeniden yayımlandı: Felekten Dostlara I (1984), Kırk Yıllık İstanbul Hikâyeleri (1984), Vatandaş Ahmet Efendi (1984), Biraz da Yarenlik (1984), Receb’in Kahvesi I (1984), Geçmiş Zaman Olur ki (1985), Hayal Belde Üsküdar (1987).

Uzun yazı hayatı boyunca rahat anlatımı, akıcı Türkçesi ve geniş okuyucu kesimlerine ulaşacak bir mizah anlayışıyla sevilen bir fıkra yazarı olmuştur.

Üsküdar’da doğan ve yirmili yaşlarına kadar orada yaşayan yazar, söz düştükçe Üsküdarlı olduğunu, neyi varsa Üsküdar’ın feyzine ve havasına borçlu olduğunu belirtmiştir. Üsküdar’a bağlılığı sebebiyle gençlik yıllarındaki yazılarında “Üsküdarlı” sıfatını da imzasına eklemiştir. Yazı ve kitaplarında İstanbul’dan ve özellikle Üsküdar’dan çokça söz etmiştir. Hayal Belde Üsküdar kitabını ise orada geçen çocukluk ve gençlik yıllarının anı ve izlenimlerine ayırmış, mahallesi İhsaniye’yi, orada yaşayan insanları, öne çıkan bazı portreleri, sosyal hayat düzenini,  komşulukları, Çiçekçi Kahvesi gibi bazı mekânları, Taşdelen safalarını anlatmıştır. Spor ve yazı dışında da ilgileri olmuş, Tırnakçızâde Baha Bey’den ortaoyunu öğrenmiş, gençlik yıllarında Üsküdar’daki bir grupla saray dışındaki ilk ortaoyunu kolunu burada kurmuşlardır.